Bản ngã là gì? Con đường đi tìm chính mình

Trên hành trình trưởng thành của mỗi người, từ khi có ý thức cho đến giai đoạn định hình được tính cách, ắt hẳn ai trong chúng ta cũng đôi lần tự hỏi chính bản thân mình là ai - không ngừng tìm kiếm bản ngã. Vậy, bản ngã là gì? Cách tìm con đường đi tìm chính mình?

Vậy bản ngã là gì?

Theo từ Hán Việt thì nghĩa của từ bản ngã có thể được hiểu như sau:

Bản: Bổn (本)

Ngã: Tôi  (我)

Nên bản ngã  (本我) là chính tôi, ý là nói về chính bản thân mình.

Theo triết lý của Phật giáo thì cái tôi thường được gọi là ngã. Theo Đạo Phật thì ta có khái niệm: Bản ngã chính là một ý tưởng, niềm tin hoặc một quan niệm rằng bản thân của mình là một cá thể riêng biệt, tách biệt với phần còn lại của thế giới và sẽ tự chịu trách nhiệm cho những hành vi của bản thân mình.

Bản ngã cũng chính là sống với cái tôi của mình. Phát triển cái tôi đó lớn lên để từ đó tạo ra sự khẳng định mình hay khẳng định cái tôi của mình. Triết lý của Phật Giáo cho rằng một khi cái tôi càng lớn thì con người sẽ càng gây nhiều nghiệp chướng với sai lầm.

Cơ chế hoạt động của bản ngã là gì?

Bản ngã trong mỗi người chúng ta hoạt động theo một vòng tuần hoàn là từ kiểm soát – xây dựng và duy trì – phản chiếu rồi sẽ quay ngược lại từ đầu. Trong đó: 

Kiểm soát: Bản ngã tự động hóa với định nghĩa bản thân vào tất cả những gì mà nó tin rằng nó đang kiểm soát được.

Xây dựng và duy trì: Bản ngã luôn muốn giữ vững với bảo vệ những gì mà nó kiểm soát, đồng thời nó không ngừng mở rộng chúng. Bản chất của bản ngã không chỉ là giả tạm mà còn là hư cấu nên nó luôn muốn kiểm soát càng nhiều sẽ càng tốt. Đó là lý do con người chúng ta thường có xu hướng ham muốn tiền bạc hay quyền lực vì nó cho chúng ta cảm giác kiểm soát được mọi thứ. Sự mất kiểm soát cũng tương đương với sự chết chóc đối với bản ngã. 

Phản chiếu: Bản ngã cũng không thể tự đánh giá hay nhìn nhận chính bản thân của nó, vì thế nó có thể tạo ra vô số bản ngã với những cá thể riêng lẻ. Nhưng bạn cũng có thể nhìn nhận bản ngã của bản thân mình qua con mắt người khác. 

Ví dụ như đằng sau những bức ảnh selfie thường ẩn theo thông điệp: “Hãy chú ý đến tôi và khen tôi đi nhé. Hãy cho tôi biết rằng tôi rất đẹp, tôi rất giàu có, tôi đang có cuộc sống rất tốt…”. Càng nhận được nhiều sự chú ý hay phản chiếu từ người khác thì bản ngã sẽ càng cảm thấy mình chân thực hơn. 

Cách để kiềm chế vượt qua bản ngã hay cái tôi cá nhân?

Bản ngã của con người chúng ta sẽ luôn tồn tại nếu như chúng ta không kiềm chế, vượt qua nó. Bởi cuộc đời thay đổi khi chính ta thay đổi. Để kiềm chế, vượt qua bản ngã thì bạn hãy làm theo những điều sau:

Thứ 1: Hãy chấp nhận những sự thật, chấp nhận những thử thách và hãy cảm nhận những điều chúng ta sẽ đạt được khi học cách kiềm chế. Nếu không thành công thì chúng ta cũng đừng đổ lỗi cho số phận, mà hãy vượt lên bản ngã của chính mình bằng cách là tìm động lực chính từ học tập.

Thứ 2: Hãy chỉ tập trung vào hiện tại và không tìm về quá khứ hay như không ảo tưởng về tương lai. Nếu như ta cứ mãi chạy theo cái ảo tưởng về tương lai, hoặc quá cố chấp về quá khứ đã qua thì sẽ quên đi hiện tại lúc này. Hãy tận hưởng giây phút hiện tại để tập trung vào nó.

Thứ 3: Đừng bao giờ so sánh mình với bất kỳ ai hoặc so sánh với thành quả của người khác. Chúng ta càng làm như vậy thì chỉ khiến cho bản ngã càng lớn dần lên. Giá trị bản thân của chúng ta cũng sẽ bị ảnh hưởng. Lúc đó chúng ta sẽ thấy rằng mình không thể vượt qua người ta. Vậy nên hãy vượt qua cái tôi bằng cách là không bao giờ so sánh mình với những người khác.

Thứ 4: Hãy chấp nhận những sự thật và cũng đừng bao giờ đổ lỗi cho số phận. Chẳng có bất cứ số phận nào đã được đặt sẵn cả, hãy vượt qua bằng cách tự tạo ra số phận cho chính mình. Chẳng có một kiến thức nào nói rằng số phận của chúng ta đã hình thành từ trước. Mà chỉ có chính bản thân của chúng ta tự tạo ra số phận cho mình mà thôi.

Lời kết

Qua bài trên đã giúp chúng ta hiểu bản ngã là gì? Bản ngã nó đến từ hư không nên cũng sẽ phải trở về hư không. Hãy biết dừng lại để vượt qua cái tôi, mọi thứ sẽ trở nên hoàn hảo và tốt đẹp hơn bạn nhé.