1. Kinh tế có 2 thành phần chính là Kinh tế vi mô và Kinh tế vĩ mô
Kinh tế vi mô là gì? Kinh tế vĩ mô là gì?
Kinh tế vi mô nghiên
cứu hành vi, động cơ của người tiêu dùng, giá cả, lợi nhuận, v.v… Kinh tế vĩ mô
nghiên cứu nền kinh tế rộng hơn và những giá trị lớn hơn như lãi suất, GDP và
các công cụ khác mà bạn thường thấy trong mục kinh tế của các tờ báo.
Kinh tế vi
mô hữu ích hơn cho các nhà quản trị còn kinh tế vĩ mô có lợi hơn cho các nhà
đầu tư. Ngoại trừ các điểm 2 và 3, tôi sẽ lướt qua kinh tế vĩ mô ở các mục
khác.
2. Tổng sản phẩm quốc nội (GDP)
GDP là gì? Cách tính GDP của 1 quốc gia?
Đây là công cụ cơ bản
nhất để đo kích thước của 1 nền kinh tế. Theo khái niệm, GDP sẽ bằng tổng thu
nhập của tất cả người dân trong 1 quốc gia hoặc tổng giá trị thị trường của tất
cả sản phẩm và dịch vụ được sản xuất trong quốc gia đó.
Hiện nay,
Hoa Kỳ là nền kinh tế lớn nhất thế giới xét theo GDP (khoảng 14 ngàn tỷ USD).
Điều đó có nghĩa rằng, mỗi năm có 14 ngàn tỷ USD giá trị hàng hoá và dịch vụ
được sản xuất tại Mỹ.
3. Tốc độ tăng trưởng
Tốc độ tăng trưởng của 1 nền kinh tế tính thế nào?
Sự phát triển của 1 nền
kinh tế được đo bằng tốc độ tăng trưởng GDP. Vì GDP là thước đo thu nhập của 1
quốc gia, nên tốc độ tăng trưởng GDP sẽ cho thấy thu nhập trung bình một người
dân tăng lên bao nhiêu mỗi năm.
4. Luật cung – cầu: nền tảng của kinh tế
Quy luật cung cầu là gì?
Bất cứ khi nào nguồn
cung tăng sẽ làm cho giá giảm và cầu tăng sẽ làm giá tăng. Vì thế, khi bạn sản
xuất thừa ngũ cốc, giá thực phẩm sẽ giảm và ngược lại. Hãy suy nghĩ một cách
trực quan, bạn sẽ thấy quy luật này đúng ở mọi nơi trên thế giới.
5. Lạm phát
Lạm phát là gì? Cách tính lạm phát mỗi năm?
Bạn đã biết rằng giá
của hầu hết các SP hiện nay đều cao hơn so với thời cha ông chúng ta. Lạm phát
(tính theo phần trăm) cho thấy mức độ tăng giá củahàng hoá so với năm trước.
Trong nền kinh tế phát triển, lạm phát hàng năm vào khoảng 2% - điều đó có
nghĩa rằng giá các món hàng tăng trung bình 2% mỗi năm.
Vai trò cơ
bản của NHTW là quản lý tỉ lệ này và giữ nó ở 1 con số dương thấp. Phía trên là
biểu đồ cho thấy mức độ lạm phát của Mỹ trong suốt 100 năm qua.
6. Lãi suất
Lãi suất là gì?
Khi bạn cho ai đó vay
tiền, bạn mong đợi sẽ nhận được thêm một khoản tiền đền bù. Phần tiền này gọi
là tiền lãi. Lãi suất là 1 số dương phản ánh số tiền bạn sẽ nhận được “thừa ra”
so với khoản ban đầu bạn cho vay.
Hãy theo dõi
biểu đồ lãi suất ở trên. Trong ngắn hạn, lãi suất thường được quy định bởi các
NHTW. Hiện nay, nó gần tiến về mức 0. Về lâu dài, lãi suất sẽ do thị trường
quyết định và phụ thuộc vào tỉ lệ lạm phát và viễn cảnh của nền kinh tế. Những
cơ chế NHTW dùng để kiểm soát lãi suất ngắn hạn được gọi là chính sách tiền tệ.
7. Mối quan hệ Lãi suất – Lạm phát – Tăng trưởng
Mối liên hệ chặt chẽ giữa lãi suất, lạm phát, tăng trưởng là gì?
Gần như có 1 mối quan
hệ ngược chiều giữa lãi suất và tỉ lệ tăng trưởng GDP, ngoài ra lãi suất có thể
ảnh hưởng trực tiếp đến tỉ lệ lạm phát. Vì thế, khi bạn gia tăng lãi suất, lạm
phát sẽ có xu hướng đi xuống, tuy nhiên đi cùng với nó là kinh tế phát triển
chậm lại.
Do vậy,
không có gì khó hiểu khi việc quy định lãi suất luôn khiến các nhà chức trách
phải đau đầu. Ở Mỹ, Cục Dự trữ Liên bang (Fed) chịu trách nhiệm quy định lãi
suất ngắn hạn và đó luôn là một trong những thông tin kinh tế được theo dõi
nhiều nhất.
8. Chính sách tài khóa
Chính sách tài khóa được hiểu thế nào?
Chính phủ có thể kiểm
soát nền kinh tế bằng cách điều chỉnh chi tiêu. Nhóm các cơ chế sử dụng ngân
sách hình thành nên chính sách tài khóa. Khi chính phủ chi tiêu nhiều, dẫn đến
cầu nhiều hơn và giá tăng nhiều hơn. Điều này có nghĩa rằng nền kinh tế tăng
trưởng tốt nhưng đồng thời mang theo lạm phát cao và ngược lại.
Do đó, chính
phủ cố gắng chi tiêu nhiều hơn trong giai đoạn tăng trưởng thấp và lạm phát
thấp, đồng thời thắt chặt chi tiêu trong thời kì tăng trưởng và lạm phát cao.
9. Chu kỳ kinh tế
Chu kỳ kinh tế là gì?
Nền kinh tế có những
thời kì bùng nổ và khủng hoảng với chu kỳ khoảng 7 năm. Khởi đầu chu kỳ sẽ là
sự bùng nổ của nền kinh tế, sau đó nó phát triển đến mức cực thịnh, tiếp đến sẽ
bước vào suy thoái (thời kì tăng trưởng âm/thất nghiệp gia tăng) và cuối cùng
là sang chu kỳ tiếp theo.
Cách nền kinh tế vận hành?
Nền kinh tế được tạo
nên từ 1 vài bộ phận đơn giản cùng rất nhiều giao dịch đơn giản được lặp đi lặp
lại nhiều lần. Các giao dịch được điều khiển bởi bản chất con người, tạo ra 3
bản chất của nền kinh tế: tăng trưởng năng suất, chu kỳ nợ ngắn hạn, chu kỳ nợ
dài hạn.
10. Chi phí cơ hội
Chi phí cơ hội là gì?
Khi thực hiện một hành
động gì đó, bạn có thường so sánh lợi ích của hành động ấy so với các hành động
khác. Ví dụ, vào tối thứ 6 khi phải làm việc cật lực cho 1 dự án, bạn có thể
nghĩ rằng “Trời đất, mình đáng lẽ nên làm việc gì đó khác”. “Việc khác” ấy (trong
trường hợp này là tiệc tùng cùng bạn bè) có 1 giá trị cao, và nó chứng tỏ dự án
hiện tại của bạn tốt hơn, hấp dẫn hơn.
Giá trị của hành động mà bạn bỏ lỡ được gọi là
“chi phí cơ hội”. Vì thế, nếu bạn bỏ 1 công việc trả lương 120 ngàn đô la/năm
để bắt đầu lại, chi phí cơ hội của việc bắt đầu lại là 120 ngàn đô la/năm. Bạn
nên chọn những công việc mang lại doanh thu cao hơn những công việc khác mà
mình đã từ bỏ.
Nguồn tham khảo: KIEN THUC KINH TE